Prezydent RP posiada szereg kompetencji w różnych dziedzinach. W tej krótkiej notatce maturalnej omówimy, jakie są relacje głowy państwa z władzą ustawodawczą oraz jakie uprawnienia posiada Prezydent względem Sejmu i Senatu.
Ilustracja: Omenaga, CC BY-SA 4.0 https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0, via Wikimedia Commons
OBLIGATORYJNE SKRÓCENIE KADENCJI
Prezydent RP musi skrócić kadencję Sejmu jeśli w trzecim trybie (kroku) powoływania rządu nie uda się wyłonić nowej Rady Ministrów. Innymi słowy przedterminowe wybory zarządzane są wtedy, gdy posłowie nie potrafią zgodzić się co do tego, kto ma być premierem.
FAKULTATYWNE SKRÓCENIE KADENCJI
Prezydent może (ale nie musi) skrócić kadencję Sejmu w przypadku nieprzedstawienia mu do podpisu ustawy budżetowej w ciągu 4 miesięcy od przedstawiania jej projektu Sejmowi. Jest to narzędzie, które Prezydent może wykorzystać, by wywrzeć presję na Sejm w sytuacjach kryzysowych.
Wraz ze skróceniem kadencji Sejmu automatycznie dochodzi też do skrócenia kadencji Senatu. Jak dotąd pod rządami Konstytucji z 1997 r. nigdy nie doszło do skrócenia kadencji Sejmu przez Prezydenta.
Zgodnie z Konstytucją, na 90 dni przed końcem kadencji Sejmu, Prezydent RP zarządza wybory parlamentarne (czyli do Sejmu i Senatu). Wyznaczona data musi przypadać na 30 dni przed końcem bieżącej kadencji.
➔ PRZYKŁAD
W 2015 r. Prezydent Bronisław Komorowski zarządził wybory parlamentarne na 25 października.
Po wyborach parlamentarnych Prezydent zwołuje pierwsze posiedzenie nowo wybranego Sejmu i Senatu. Do czasu wyboru Marszałka (Sejmu / Senatu) pierwsze posiedzenie prowadzi wyznaczony przez Prezydenta Marszałek-Senior, który odbiera przysięgę od nowych posłów / senatorów. Prezydent zwołuje tylko pierwsze posiedzenie, kolejne są już zwoływane przez marszałka danej izby.
➔ PRZYKŁAD
W 2023 r. Prezydent Andrzej Duda zwołał pierwsze posiedzenie Sejmu X kadencji, wyznaczając na Marszałka-Seniora posła Marka Sawickiego.
Zgodnie z Konstytucją RP Prezydent ma prawo wygłosić orędzie do Sejmu, Senatu lub Zgromadzenia Narodowego. Orędzie to forma oficjalnej komunikacji Prezydenta z parlamentem, w której może zaprezentować swoje stanowisko w jakieś sprawie, przedstawić propozycje legislacyjne lub apelować o podjęcie określonych działań.
Prezydent RP zarządza wybory parlamentarne, a w określonych w Konstytucji przypadkach może skrócić kadencję Sejmu. Zwołuje też pierwsze posiedzenie Sejmu i Senatu oraz może zwrócić się ze specjalnym orędziem do parlamentu. Przyznanie głowie państwa kompetencji wobec władzy ustawodawczej jest jednym z kluczowych rozwiązań zapewniających podział i równowagę władz w Polsce.
Maksymilian Barcik
Jestem twórcą misjawos.pl, laureatem Olimpiady Wiedzy o Polsce i Świecie Współczesnym (100% na maturze z WOSu) i absolwentem prawa na UW (wyróżnienie).
Od 10 lat pomagam maturzystom osiągać świetne wyniki na maturze z WOSu.
Sprawdź mój KURS MATURALNY z WOSu!
Prawie 100 lekcji wideo, w których krok po kroku tłumaczę
wszystkie zagadnienia wymagane na maturze z WOSu.
Ucz się na własnych regułach – kiedy i gdzie chcesz!
powyżej: fragmenty lekcji
Prezydent RP: kompetencje
z kursu maturalnego MISJA: WOS
