Arkusz maturalny CKE – MAJ 2023 (formula 2023) | matura z WOSu

Zadanie 1.

Rysunki. O zachowaniu młodej osoby

Tekst. O jednej z reguł wywierania wpływu na zachowania ludzi

Podobnie jak inne narzędzia wpływu[,] reguła niedostępności żeruje na naszej skłonności chodzenia na skróty. […] Z doświadczenia wiemy, że rzeczy trudne do uzyskania są zwykle cenniejsze od tych, które są dostępne bez żadnych ograniczeń […]. Dlatego też informacja o stopniu dostępności jakiegoś przedmiotu czy jakiejś możliwości może być łatwą do wykorzystania przesłanką oceny ich wartości. Źródłem oddziaływania reguły niedostępności jest więc prosty fakt, że na ogół mamy rację, kiedy traktujemy rzeczy mało dostępne jako cenne […].

R. Cialdini, Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka, Sopot 2016, s. 161, 259.

Zadanie 1.1. (0–1)

Sformułuj argument i kontrargument do tezy: Zachowanie młodej osoby zilustrowane na rysunkach jest przykładem postawy nonkonformistycznej.

• Argument –
• Kontrargument –

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

Przykładowa odpowiedź (klucz CKE):

Argument – Młoda osoba podkreśla potrzebę wyrażania swojej indywidualności.
Kontrargument – Młoda osoba ulega presji środowiska, chce upodobnić się do innych młodych osób.

Zadanie 1.2. (0–1)

Uzasadnij, że zachowanie młodej osoby zilustrowane na rysunkach nie jest przykładem działania reguły opisanej w tekście.

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

Przykładowa odpowiedź (klucz CKE):

Typ 1.: Robienie tatuaży stało się modne wśród młodzieży. Bardzo wiele młodych osób ma tatuaże.
Typ 2.: Wykonanie tatuażu nie jest relatywnie drogie i mamy dość szeroką dostępność usług w tym zakresie.
Typ 3.: Wykonanie tatuażu nie jest trudno dostępne, a każdy pełnoletni może go sobie zrobić.

Zadanie 2.

O jednym ze zjawisk społecznych

Jednostki i grupy zajmujące niższe pozycje społeczne mają ograniczony dostęp do lepszego wykształcenia, pracy, opieki zdrowotnej i kultury. Dzieci pochodzące z tych grup narażone są na dziedziczenie niekorzystnego położenia. Ubóstwo przyczynia się do […] obniżenia poczucia wartości, poczucia deprywacji i niemożności zaspokojenia potrzeb życiowych, dezintegracji rodziny, rozwoju przestępczości, nierównego startu życiowego, pogorszenia stanu zdrowia, marginalizacji w życiu społecznym i kulturalnym. […]
Zmianę i możliwość nadrobienia deficytów najbardziej utrudniają im jednak nie warunki socjalne, a problemy emocjonalne: brak wiary w siebie, niskie poczucie sprawczości, bezradność, niedojrzałość, poczucie krzywdy, nieufność, brak wzorców, nieumiejętność systematycznego działania.

E. Dallemura, Dziedziczenie […], szansabialystok.pl

Zadanie 2.1. (0–1)

Rozstrzygnięcie – . . . . . . . . . . .

• Uzasadnienie –

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

Rozstrzygnięcie – TAK
Przykładowe uzasadnienie (klucz CKE):
W tekście napisano, że przez to, iż dzieci przychodzą na świat w rodzinach ubogich, często zostają na tym samym miejscu na drabinie społecznej. Zatem opisane w tekście „dziedziczenie biedy” ściśle wiąże się z tym, w jakiej rodzinie dana osoba się wychowuje, a więc jest efektem stratyfikacyjnej funkcji rodziny.

Zadanie 2.2. (0–1)

Dokończ zdanie. Zaznacz właściwą odpowiedź spośród podanych.

W tekście wyjaśniono

A. mechanizm eskalacji konfliktów międzygrupowych.
B. zasady rozwiązywania problemów społecznych.
C. przyczyny wykluczenia społecznego.
D. mechanizm kontroli społecznej.

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

C. przyczyny wykluczenia społecznego.

Zadanie 3.

Rodzaje społeczeństw

Opis 1.: [Jest] zwykle przeciwstawiane […] „społeczeństwu nowoczesnemu”. Termin ten […] zestawia razem szeroki zbiór społeczeństw [(od grup zbieracko-łowieckich poprzez społeczeństwa stanowe Europy)] i pociąga za sobą skojarzenia albo negatywne – z zacofaniem […], albo pozytywne – z mitycznym „złotym wiekiem”, w którym kultywowano wartości więzi rodzinnych i wspólnotowych.

Opis 2.: [Termin ten] odnosi się do społeczeństw, w których występuje m.in.: tendencja do zmniejszania się liczby ludności utrzymującej się z rolnictwa, zanik gospodarki naturalnej, przewaga maszyn, produkcji fabrycznej, [urbanizacja oraz upowszechnianie się umiejętności czytania i pisania].

Opis 3.: [Społeczeństwa, w których grupy] przenoszą się z miejsca na miejsce […], przemieszczają się po regularnych sezonowych szlakach pastwisk. [Warto jednak zaznaczyć, że charakter taki ma także wiele grup zbieracko-łowieckich, z kolei niektóre społeczeństwa zajmujące się hodowlą zwierząt praktykują życie osiadłe].

Słownik socjologii i nauk społecznych, red. G. Marshall, M. Tabin, Warszawa 2006, s. 212, 230, 349;
encyklopedia.pwn.pl

Zadanie 3.1. (0–1)

Do każdego z podanych opisów przyporządkuj nazwę właściwego typu społeczeństwa. Odpowiedzi wybierz spośród: industrialne, nomadyczne, tradycyjne, zbieracko-łowieckie.

• Opis 1. –
• Opis 2. –
• Opis 3. –

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

1. społeczeństwo tradycyjne
2. społeczeństwo industrialne
3. społeczeństwo nomadyczne

Zadanie 3.2. (0–2)

Przedstaw trzy cechy odróżniające typ społeczeństwa z opisu 2. od społeczeństwa poprzemysłowego.

• ●
• ●
• ●

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

Przykładowa odpowiedź (klucz CKE):

Typ 1.: W społeczeństwie poprzemysłowym na ogół obserwujemy procesy deurbanizacji (zmniejsza się odsetek żyjących w miastach, ale nie oznacza to zasilenia I sektora gospodarki).

Typ 2.: W społeczeństwie poprzemysłowym zatrudnienie w sektorze II spada, a wzrasta – w sektorze usług.
Typ 3.: W społeczeństwie poprzemysłowym rola wykształcenia – także wyższego – jest większa.
Typ 4.: W społeczeństwie poprzemysłowym rola informacji jest większa.

Zadanie 4.

O FIO i wykorzystaniu jego środków – plakat kampanii stowarzyszenia Sapere Aude

www.niw.gov.pl; www.um.lomza.pl

Zadanie 4.1. (0–1)

Przedstaw korzyści – dla każdej z podanych kategorii osób – wynikające z realizacji kampanii, której elementem był przedstawiony plakat.

• Korzyść dla twórców kampanii –
• Korzyść dla docelowych odbiorców kampanii –

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

Przykładowa odpowiedź (klucz CKE):

Korzyść dla twórców –
Typ 1.: Dzięki kampanii mogą być realizowane przez członków stowarzyszenia potrzeby wyższego rzędu i/lub osiągane cele stowarzyszenia.
Typ 2.: Kampania może służyć promocji stowarzyszenia, wzmocnieniu jego pozycji.
Typ 3.: Kampania może spowodować korzyści finansowe dla stowarzyszenia.

Korzyść dla docelowych odbiorców –
Typ 1.: Dzięki kampanii może nastąpić wzrost świadomości dotyczącej wyborów.
Typ 2.: Kampania może spowodować aktywizację społeczną – wzrost zaangażowania obywatelskiego.

Zadanie 4.2. (0–1)

Oceń prawdziwość podanych stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

1.	Cel kampanii, której elementem był przedstawiony plakat, dotyczy partycypacji wyborczej.	P	F
2.	Przedstawiony plakat można potraktować jako jeden z instrumentów socjalizacji wtórnej jego odbiorców.	P	F

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

1. P
2. P

Zadanie 5.

Tekst 1. O postrzeganiu Afryki

[Autor] odgranicza się od otaczającej go przestrzeni, nie ma wzajemnego przenikania się (jest wpływ, oddziaływanie z zachowaniem bezpiecznego – strategicznie dalekiego – dystansu). „Europejczycy patrzą na Afrykę, sami pozostając niewidzialnymi”. Pisarz nie traci konturów – grubą kreską odcina się od afrykańskiego krajobrazu. Afryka […] obserwowana
jest z bezpiecznej odległości, zza parkanów, ogrodzeń, hotelowych tarasów, ogrodów misyjnych. „Kosztowana”, „smakowana” w rozmowach z innymi europejskimi podróżnikami, misjonarzami, kolonizatorami pozostaje w swej tajemnicy nienaruszona, dzika, groźna, nieokiełznana – nieznana, niepoznana, i nadal fascynuje. A przedmiotem poznania […] staje się Afryka […] oswojonych krajobrazów, których „dzikość”[,] ujęta w ramy, obserwowana być może ze specjalnie przygotowanych punktów widokowych („dzikość” jest przyjmowana w odpowiednich dawkach, takich, by móc wciąż odbierać egzotyczne wrażenia,
a jednocześnie wyeliminować możliwość „bycia zaskoczonym”, by uniknąć jakiegokolwiek niebezpieczeństwa).

H. Witek, Wizerunek obcego w literaturze polskiej. Kultury afrykańskie w relacjach […], Katowice 2007, s. 17–18.

Tekst 2. O współczesnej turystyce

[W] większości przypadków turyści nie są zainteresowani [kontaktem kulturowym z tubylcami, a] korzystają jedynie z przestrzeni, która znajduje się nad odpowiednio ciepłym morzem […]. Ci z turystów, którzy są zainteresowani otoczeniem swojego kurortu, mogą wziąć udział w tzw. fakultatywnych wycieczkach, [których trasy] wiodą po najbardziej znanych atrakcjach, wpisujących turystów i ich doświadczenia w potoczny zakres wiedzy o danym obszarze. […] Do opisu tego rodzaju doświadczeń socjologowie używają m.in. kategorii tzw. bańki środowiskowej. Jest to przestrzeń otaczająca turystę przez cały czas jego pobytu w obcym kulturowo […] miejscu, które dzięki całemu szeregowi zabiegów staje się […] mniej uciążliwe i [bardziej] przyjazne turyście. I tak[,] przebywa on głównie w klimatyzowanych wnętrzach – począwszy od samolotu, poprzez autobusy, hotele, restauracje, a nawet centra turystyczne […]. Zauważalna jest ścisła izolacja turystów od lokalnego środowiska – im bardziej szczelna, tym lepiej […].

J. Isański, Podróżni i tubylcy. Co ich łączy?, www.polityka.pl

Zadanie 5.1. (0–1)

Uzasadnij, że określenie użyte w tekście 2. – bańka środowiskowa – można odnieść do sposobu postrzegania Afryki przedstawionego w tekście 1.

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

Przykładowa odpowiedź (klucz CKE):
Pisarz, podobnie jak typowi współcześni turyści, izolował się od lokalnej rzeczywistości; oglądał Afrykę z bezpiecznej odległości; poddawał się pewnej iluzji, ponieważ nie poznał prawdziwego życia tubylców.

Zadanie 5.2. (0–1)

Oceń prawdziwość podanych stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

1.	Bańka środowiskowa, o której mowa w tekście 2., prowadzi do szerokiej wymiany międzykulturowej i współpracy rozwojowej.	P	F
2.	Bańka środowiskowa, o której mowa w tekście 2., prowadzi do eliminacji stereotypowego postrzegania odmiennych kultur.	P	F

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

1. F
2. F

Zadanie 6.

Wykres. Cechy konieczne, aby uznać kogoś za Polaka (5 najczęstszych wyborów badanych)

Badani mieli wybrać z podanej listy dwie cechy.

Na podstawie: Tożsamość narodowa i postrzeganie praw mniejszości narodowych i etnicznych,
„Komunikat z Badań CBOS” 2015, nr 106, s. 6.

Zadanie 6.1. (0–1)

Na podstawie wykresu oceń prawdziwość podanych stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

1.	W każdym z badań większość respondentów wskazywała na kryterium autoidentyfikacji w kwestii uznawania kogoś za Polaka.	P	F
2.	W 2015 roku 24% respondentów wybrało cechę powodującą, że przedstawicieli Polonii nie można byłoby uznać za Polaków.	P	F

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

1. P
2. P

Zadanie 6.2. (0–1)

Rozstrzygnij, który z wyborów respondentów (spośród 1–5) należy uznać za wskazujący na poparcie politycznej koncepcji narodu. Odpowiedź uzasadnij.

Numer wyboru – . . . . . .

• Uzasadnienie –

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

Numer wyboru – 2
Przykładowe uzasadnienie (klucz CKE):
Polityczna koncepcja narodu – odmiennie od etniczno-kulturowej – zakłada m.in., że to państwo stworzyło naród, a członkami narodu politycznego są wszyscy obywatele danego państwa, bez względu na etniczność.

Zadanie 7.

Tekst 1. O jednym z typów obrzędów

Życie jednostki niezależnie od typu społeczności zasadza się na sukcesywnym przechodzeniu z jednej grupy wieku do drugiej, od jednego typu zajęć do drugiego. Tam, gdzie ten podział jest wyraźny, przejściu towarzyszą specjalne akty, którym w naszych społeczeństwach odpowiada na przykład tradycja terminowania u mistrza danego rzemiosła […]. Każda zmiana w życiu jednostki zawiera współoddziaływanie sfery profanum i sfery sacrum […]. Każdemu z tych etapów towarzyszą ceremonie. Ich cel jest niezmienny: przeprowadzić jednostkę z jednego ściśle określonego stanu do drugiego – równie ściśle zdefiniowanego.

A. van Gennep, Obrzędy […]. Systematyczne studium ceremonii, Warszawa 2006, s. 30.

Tekst 2. O świętowaniu przez Łemków

W związku z rozproszeniem Łemków niemal zanikł zwyczaj chodzenia po domach grup kolędniczych, które przedstawiały „wertep” (jasełka), śpiewały kolędy i składały domownikom życzenia. Zauważalne są jednak próby odrodzenia chodzenia „z wertepem”. Na Ziemi Lubuskiej interesującym przykładem jest założony przez Sylwestra Madzelana […] zespół kolędniczy obejmujący mieszkańców Międzyrzecza i okolic. Jego członkowie, poczynając od drugiego dnia świąt, odwiedzali łemkowskie rodziny […]. Powstały ponadto młodzieżowe grupy kolędnicze […]. Nawet w rodzinach [niepraktykujących] wskazane jest uczestnictwo w nabożeństwie chociaż pierwszego dnia [świąt].

M. Pecuch, Tożsamość kulturowa Łemków w zachodniej Polsce i na Ukrainie. Studium porównawcze,
Gorzów Wielkopolski 2009, s. 101.

Tekst 3. O nadawaniu imion wśród Łemków

Narodziny dziecka wiążą się nierozerwalnie z wyborem dla niego imienia. Jak podaje E. Wolnicz-Pawłowska[,] do XIX wieku większość imion […] miała pochodzenie chrześcijańskie, z dawnych imion słowiańskich ostały się głównie te, które zaakceptował Kościół jako imiona świętych i błogosławionych. […] Przed wojną nadal powszechne było nadawanie dzieciom imion figurujących w kalendarzu liturgicznym, gdy rodzice chcieli ochrzcić imieniem, które nie miało swojego świętego patrona, kapłan domagał się wyboru nowego imienia. […] Imiona występujące tradycyjnie wśród Łemków można określić chociażby według spisów przesiedleńców […]. Od lat siedemdziesiątych [XX w.] coraz częściej zaczyna się spotykać wśród łemkowskich dzieci imiona polskie, niespotykane wcześniej na Łemkowszczyźnie […]. Uroczyste nadanie imienia jest nierozerwalnie związane z ceremonią chrztu.

M. Pecuch, Tożsamość kulturowa Łemków w zachodniej Polsce i na Ukrainie. Studium porównawcze,
Gorzów Wielkopolski 2009, s. 103–104.

Zadanie 7.1. (0–1)

Rozstrzygnij, który z obrzędów (opisany w tekście 2. czy w tekście 3.) jest przykładem typu obrzędu przedstawionego w tekście 1. Odpowiedź uzasadnij.

Rozstrzygnięcie – obrzęd opisany w tekście . . . . .

• Uzasadnienie –

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

Rozstrzygnięcie – obrzęd opisany w tekście 3.
Przykładowe uzasadnienie (klucz CKE):
Tekst 1. odnosi się do obrzędów przejścia, które są charakterystyczne dla rozpoczynania, przechodzenia lub kończenia określonych etapów życia. Właśnie w tekście 3. opisano taki obrzęd związany z początkiem życia – z narodzinami dziecka i z jego włączeniem do wspólnoty.

Zadanie 7.2. (0–1)

Oceń prawdziwość podanych stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

1.	Łemkowszczyzna (nazwa podkreślona w tekście 3.) to część Ziemi Lubuskiej (nazwa podkreślona w tekście 2.).	P	F
2.	Mniejszość, której dotyczą teksty 2. i 3., ma w Polsce status prawny mniejszości etnicznej.	P	F

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

1. F
2. P

Zadanie 7.3. (0–1)

Dokończ zdanie – podaj nazwę właściwego Kościoła nierzymskokatolickiego.

Mniejszość, której dotyczą teksty 2. i 3., odbywała na ogół obrzęd przedstawiony w tekście 3. w Kościele rzymskokatolickim obrządku bizantyjsko-ukraińskiego (zwanym często także Kościołem greckokatolickim) lub w

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

Typ 1.: Polskim Autokefalicznym Kościele Prawosławnym
Typ 2.: Kościele prawosławnym
Typ 3.: Cerkwi prawosławnej

Zadanie 7.4. (0–1)

Dokończ zdanie. Zaznacz właściwą odpowiedź spośród podanych.

Informacja wskazana w przedostatnim zdaniu tekstu 3. (o wypieraniu imion łemkowskich przez polskie) jest przykładem

A. akulturacji.
B. ksenofobii.
C. stygmatyzacji.
D. autochtonizacji.

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

A. akulturacji.

Zadanie 8.

Tabela 1. Oceny działalności izb parlamentu dokonywane przez społeczeństwo polskie w 2019 i 2020 roku

Tabela 2. Potencjalne elektoraty a ocena działalności Sejmu RP we wrześniu 2020 roku

Na podstawie: Oceny działalności instytucji publicznych, „Komunikat z Badań CBOS” 2020, nr 121, s. 1, 3
(w obu tabelach pominięto odpowiedzi „trudno powiedzieć”).

Zadanie 8.1. (0–1)

Uwzględniając kwestię przynależności politycznej większości posłów na Sejm RP, wyjaśnij zróżnicowanie oceny działalności tej izby parlamentu ze względu na preferencje wyborcze respondentów.

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

Przykładowa odpowiedź (klucz CKE):

Typ 1.: Większość zwolenników PiS (60%) dobrze ocenia działalność Sejmu RP (w którym PiS ma większość), a elektoraty pozostałych ugrupowań – ugrupowań opozycyjnych – w większości negatywnie oceniają działalność Sejmu RP (dobre oceny w przedziale 8–14%, a złe w przedziale 71–85%).

Typ 2.: Podczas gdy większość zwolenników PiS (60%) dobrze ocenia działalność Sejmu RP, w którym PiS ma większość, ogół respondentów nastawiony jest do pracy tego organu bardziej negatywnie – 30% ocen pozytywnych.

Zadanie 8.2. (0–1)

Oceń prawdziwość podanych stwierdzeń dotyczących przedstawionych badań. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

1.	Między marcem a wrześniem 2020 roku odsetek złych ocen działalności Sejmu RP wzrósł o 5%.	P	F
2.	W ostatnim półroczu 2019 roku odsetek dobrych ocen działalności Senatu RP systematycznie wzrastał.	P	F

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

1. F
2. F

Zadanie 9.

Przepisy prawne art. 51 konstytucji Niemiec

(1) Bundesrat składa się z członków rządów krajów związkowych, które ich powołują i odwołują. Mogą oni być zastępowani przez innych członków swoich rządów.
(2) Każdy kraj posiada co najmniej trzy głosy, kraje, których liczba mieszkańców przekracza dwa miliony[,] posiadają cztery głosy, kraje, których liczba mieszkańców przekracza sześć milionów – pięć głosów, kraje, których liczba mieszkańców przekracza siedem milionów – sześć głosów.
(3) Każdy kraj może delegować tylu członków, ile ma głosów. Głosy jednego kraju muszą być oddawane zgodnie i tylko przez obecnych członków lub ich zastępców.

Konstytucja Niemiec, Warszawa 2008.

Zadanie 9.1. (0–2)

Wyjaśnij, na czym polegają różnice w sposobie powoływania członków Bundesratu i Senatu RP oraz w koncepcji mandatu przysługującego tym członkom.

• Sposób powoływania –
• Koncepcja mandatu –

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

Przykładowa odpowiedź (klucz CKE):

Sposób powoływania –
Senatorzy RP wybierani są w wyborach powszechnych i bezpośrednich, a członkowie Bundesratu są powoływani (delegowani) przez rządy krajów związkowych.

Koncepcja mandatu –
Typ 1.: Senatorzy RP mają mandat wolny, a członkowie Bundesratu – mandat związany, zwany imperatywnym.
Typ 2.: Senatorzy RP mają mandat wolny, a u członków Bundesratu głosy z jednego kraju muszą być oddawane zgodnie.
Typ 3.: Senatorzy RP – w przeciwieństwie do członków Bundesratu – nie mają mandatu imperatywnego.
Typ 4.: Senatorów RP wyborcy nie mogą odwołać, tymczasem członkowie Bundesratu mogą być odwoływani przez powołujące je rządy krajów związkowych.

Zadanie 9.2. (0–1)

Odwołując się do podstawowych zasad ustroju terytorialno-prawnego Niemiec i Polski, wyjaśnij, z czego wynikają różnice w sposobie kreowania Bundesratu i Senatu RP.

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

Przykładowa odpowiedź (klucz CKE):
Niemcy są krajem federacyjnym, więc struktura Bundesratu służy zabezpieczeniu interesów poszczególnych krajów związkowych. Tymczasem Polska jest państwem o strukturze unitarnej, więc senatorzy, podobnie jak posłowie, są reprezentantami narodu.

Zadanie 10.

Fragmenty konstytucji państwa 1.

Art. 6. Prezydent Republiki jest wybierany na 5 lat w wyborach powszechnych […].
Art. 8. Prezydent Republiki powołuje premiera. Decyzję o odwołaniu go z funkcji podejmuje w wyniku złożenia przez premiera dymisji rządu. Na wniosek premiera powołuje innych członków rządu i ich odwołuje.
Art. 9. Prezydent Republiki przewodniczy Radzie Ministrów.
Art. 21. Premier kieruje działalnością rządu. […] może przewodniczyć w zastępstwie Prezydenta Republiki Radzie Ministrów, na podstawie wyraźnego upoważnienia […].
Art. 50. W przypadku gdy Zgromadzenie Narodowe uchwali wotum nieufności […], premier składa Prezydentowi Republiki dymisję rządu.

Konstytucja […], Warszawa 2005.

Schemat. Egzekutywa i legislatywa na szczeblu federalnym w państwie 2

Na podstawie: Społeczeństwo i polityka. Podstawy nauk politycznych,
red. K.A. Wojtaszczyk, W. Jakubowski, Warszawa 2017, t. II, s. 275.

Zadanie 10.1. (0–1)

Podaj nazwy państw, których systemów politycznych dotyczą przedstawione materiały.

• Nazwa państwa 1. –
• Nazwa państwa 2. –

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

1. Republika Francuska / Francja
2. Stany Zjednoczone (Ameryki) / USA

Zadanie 10.2. (0–2)

Uzupełnij tabelę – wyjaśnij, na czym polega różnica między przedstawionymi systemami politycznymi państw (1. i 2.) w każdym z podanych aspektów.

Sposób wyboru głowy państwa
Struktura egzekutywy
Odpowiedzialność polityczna egzekutywy

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

Przykładowa odpowiedź (klucz CKE):

Sposób wyboru głowy państwa – Prezydent państwa 1. jest wybierany w wyborach bezpośrednich, a prezydent państwa 2. – w wyborach pośrednich.

Struktura egzekutywy – W państwie 1. egzekutywa jest złożona z prezydenta i rządu z premierem na czele (egzekutywa otwarta), natomiast w państwie 2. władza wykonawcza jest skupiona w rękach prezydenta (egzekutywa zamknięta), stojącego na czele gabinetu.

Odpowiedzialność polityczna egzekutywy – W państwie 2. członkowie gabinetu są odpowiedzialni politycznie przed prezydentem, a w państwie 1. mamy odpowiedzialność parlamentarną (instytucja wotum nieufności) rządu i jego członków.

Zadanie 11.

Fragment projektu konstytucji (tzw. projekt obywatelski NSZZ „Solidarność” z 1994 roku)

Artykuł 67
1. Inicjatywa ustawodawcza przysługuje posłom, senatorom, Prezydentowi i Rządowi. Inicjatywę ustawodawczą posiadają także najbardziej reprez[en]tatywne związki zawodowe na zasadach określonych w ustawie.
2. Projekt może być wniesiony do Sejmu także w formie wniosku obywatelskiego, podpisanego przez co najmniej 200 000 wyborców. O ważności wniosku obywatelskiego rozstrzyga Trybunał Konstytucyjny.
3. Prawo wnoszenia poprawek do projektów ustaw w czasie rozpatrywania ich przez Sejm przysługuje wnioskodawcy, Rządowi i posłom.
Artykuł 68
1. Sejm może, ustawą podjętą bezwzględną większością głosów, na wniosek Rządu, upoważnić go do wydawania dekretów z mocą ustawy.

www.solidarnosc.org.pl

Zadanie 11.1. (0–2)

Wyjaśnij, na czym polegają różnice w zakresie inicjatywy ustawodawczej między rozwiązaniami z przytoczonego fragmentu projektu konstytucji a tymi określonymi w obecnie obowiązującej Konstytucji RP.

• ●
• ●
• ●

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

Przykładowa odpowiedź (klucz CKE):

Typ 1.: W zaprezentowanym projekcie niektóre związki zawodowe miały mieć prawo inicjatywy ustawodawczej, a obecna Konstytucja RP nie przewiduje takiego rozwiązania.

Typ 2.: W Konstytucji RP z 1997 roku inicjatywa obywatelska przysługuje 100 tys. obywateli a w przytoczonym fragmencie projektu konstytucji – 200 tys.

Typ 3.: W Konstytucji RP z 1997 roku Trybunał Konstytucyjny nie rozstrzyga – inaczej niż w zaprezentowanym fragmencie – o ważności wniosku z inicjatywy obywatelskiej.

Typ 4.: W przytoczonym fragmencie prawo inicjatywy ustawodawczej przysługiwałoby senatorom, a w obecnej Konstytucji RP takie prawo ma cały Senat RP.

Zadanie 11.2. (0–1)

Rozstrzygnij, czy w projekcie konstytucji, którego fragment przytoczono, przyznano Radzie Ministrów RP („Rządowi”) większe uprawnienia w zakresie tworzenia prawa, niż ma ona według obecnie obowiązującej Konstytucji RP. Odpowiedź uzasadnij.

Rozstrzygnięcie – . . . . . . . . . . .

• Uzasadnienie –

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

Rozstrzygnięcie – TAK
Przykładowe uzasadnienie (klucz CKE):
Projekt konstytucji upoważniał Sejm RP do uchwalenia upoważnienia dla rządu do wydawania dekretów z mocą ustawy, a w obecnej Konstytucji RP nie ma takiej możliwości dla Rady Ministrów RP.

Zadanie 12

Fragment uchwały budżetowej

edzienniki.olsztyn.uw.gov.pl

Gietrzwałd – wieś w powiecie olsztyńskim, siedziba gminy Gietrzwałd.

Zadanie 12.1. (0–1)

Uzupełnij przytoczony fragment uchwały budżetowej – wpisz właściwe nazwy organów samorządu terytorialnego (1. i 2.).

• Nazwa organu 1. –
• Nazwa organu 2. –

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

1. Rada Gminy (Gietrzwałd)
2. Wójt (Gminy Gietrzwałd)

Zadanie 12.2. (0–1)

Rozstrzygnij, czy w uchwale budżetowej, której fragment przytoczono, założony jest deficyt budżetowy. Odpowiedź uzasadnij.

Rozstrzygnięcie – . . . . . . . . . . .

• Uzasadnienie –

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

Rozstrzygnięcie – TAK
Przykładowe uzasadnienie (klucz CKE):
Z dokumentu wynika, że planowane wydatki w budżecie są wyższe niż wskazane dochody budżetowe.

Zadanie 13.

Fragment wyroku jednego z trybunałów z siedzibą w Strasburgu

[…] art. 5 ust. 1 Konwencji, który stanowi[,] co następuje:
„1. Każdy ma prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego. Nikt nie może być pozbawiony wolności, z wyjątkiem […] zgodnego z prawem pozbawienia wolności osoby […] umysłowo chorej […]”.
[…] Skarżący twierdził, że umieszczenie go w domu pomocy społecznej stanowiło naruszenie art. 5 ust. 1 Konwencji. […] W szczególności, skarżący nie mógł swobodnie opuścić domu opieki. Tylko jego przedstawiciel ustawowy mógł wystąpić do kierownictwa zakładu o wydanie mu przepustki. […] Nieuprawniona nieobecność skarżącego w zakładzie zostałaby zgłoszona na policję. Z uwagi na to skarżący pozostawał pod całkowitą kontrolą domu pomocy społecznej.
[…] Z subiektywnego punktu widzenia pobyt skarżącego w domu pomocy społecznej powinien zostać uznany za pozbawienie go wolności, ponieważ skarżący nigdy nie wyraził zgody na umieszczenie go w zakładzie opiekuńczym, nigdy też nie zwrócono się do niego o wyrażenie swojego zdania w tej kwestii. […]

Z TYCH WZGLĘDÓW TRYBUNAŁ JEDNOGŁOŚNIE

1. Uznaje skargę za dopuszczalną;
2. Stwierdza, że nastąpiło naruszenie art. 5 ust. 1 Konwencji.

Sprawa Kędzior przeciwko Polsce (skarga nr 45026/07) – wyrok z 16.10.2012 r., trybunal.gov.pl

Zadanie 13.1. (0–1)

Rozstrzygnij, czy wyrok, którego fragment przytoczono, został wydany w sprawie naruszania praw i wolności człowieka zaliczanych do drugiej generacji. Odpowiedź uzasadnij.

Rozstrzygnięcie – . . . . . . . . . . .

• Uzasadnienie –

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

Rozstrzygnięcie – NIE
Przykładowe uzasadnienie (klucz CKE):
Wyrok dotyczy prawa do wolności osobistej, które jest prawem osobistym należącym do pierwszej generacji praw i wolności człowieka.

Zadanie 13.2. (0–1)

Oceń prawdziwość podanych stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

1.	Wyrok, którego fragment przytoczono, wydał Europejski Trybunał Praw Człowieka, funkcjonujący w systemie ochrony praw człowieka Rady Europy.	P	F
2.	Konwencja, do której odwołano się w przytoczonym fragmencie wyroku, to Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z 1950 roku, zwana często także Europejską Konwencją Praw Człowieka.	P	F

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

1. P
2. P

Zadanie 14.

Przepisy prawne z kodeksu obowiązującego w Rzeczypospolitej Polskiej

Art. 8. § 1. Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną.

Art. 11. Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności.

Dz.U. 1964, nr 16, poz. 93, z późn. zm. (stan prawny na 19 stycznia 2023 r.).

Zadanie 14.1. (0–1)

Podaj nazwę kodeksu, w którym znajdują się przytoczone przepisy prawne.

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

Kodeks cywilny

Zadanie 14.2. (0–1)

Wyjaśnij, na czym polega różnica między instytucjami prawa, których nazwy podkreślono w przytoczonych przepisach prawnych.

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

Przykładowa odpowiedź (klucz CKE):
Zdolność prawna to zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków cywilnoprawnych, np. dziedziczenie czy obowiązek podatkowy, natomiast zdolność do czynności prawnych to możliwość podejmowania działań cywilnoprawnych, np. zawieranie umów z innymi podmiotami prawa.

Zadanie 15.

Przepisy prawne z kodeksu obowiązującego w Rzeczypospolitej Polskiej

Art. 180. § 1. Pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze:
1) 20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie […].
§ 2. Przed przewidywaną datą porodu pracownica może wykorzystać nie więcej niż 6 tygodni urlopu macierzyńskiego.
§ 3. Po porodzie przysługuje urlop macierzyński niewykorzystany przed porodem aż do wyczerpania wymiaru, o którym mowa w § 1.
§ 4. Pracownica, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu i powrócić do pracy, jeżeli:
1) pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta pracownik – ojciec wychowujący dziecko;
2) przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony – ojciec dziecka, który w celu sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową.
§ 5. Pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko przysługuje, w przypadku rezygnacji przez ubezpieczoną – matkę dziecka z pobierania zasiłku macierzyńskiego po wykorzystaniu przez nią tego zasiłku za okres co najmniej 14 tygodni po porodzie, prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu rezygnacji przez ubezpieczoną – matkę dziecka z pobierania zasiłku macierzyńskiego.
Art. 1823. § 1. Pracownik – ojciec wychowujący dziecko ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze do 2 tygodni […].

Dz.U. 1974, nr 24, poz. 141, z późn. zm. (stan prawny na 19 stycznia 2023 r.).

Opisy sytuacji

Joanna od czterech lat współpracuje ze znanym wydawnictwem edukacyjnym. Pisanie testów i kart pracy stało się dla niej jedynym źródłem utrzymania, a wykonywała to wyłącznie na podstawie zawieranych każdorazowo umów o dzieło. Joanna jest w ciąży i oczekuje narodzin swojego drugiego dziecka. Termin porodu się zbliża – Joanna postanowiła wystąpić o urlop macierzyński na 4 tygodnie przed przewidywaną datą porodu.

Adam pracuje – na podstawie umowy o pracę – jako urzędnik. Jego żona, po 15 tygodniach przebywania na urlopie macierzyńskim, postanawia wrócić do pracy na stanowisko dyrektora publicznej szkoły podstawowej w Łomży. Adam wykorzystał już przysługujący mu urlop ojcowski.

Zadanie 15.1. (0–1)

Oceń prawdziwość podanych stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

1.	Przytoczone przepisy prawne pochodzą z Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.	P	F
2.	Ewentualna sprawa sądowa związana z przytoczonymi przepisami prawnymi toczyłaby się według norm postępowania cywilnego.	P	F

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

1. F
2. P

Zadanie 15.2. (0–1)

Rozstrzygnij, czy Joannie przysługuje prawo do urlopu macierzyńskiego. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do przytoczonych przepisów prawnych.

Rozstrzygnięcie – . . . . . . . . . . .

• Uzasadnienie –

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

Rozstrzygnięcie – NIE
Przykładowe uzasadnienie (klucz CKE):
Uprawnienie do urlopu macierzyńskiego przysługuje jedynie pracownikom, tj. osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę (pozostającym w stosunku pracy). Joanna nie spełnia tego warunku, gdyż zarobkuje na podstawie umowy o dzieło, będącej umową cywilnoprawną.

Zadanie 15.3. (0–1)

Rozstrzygnij, czy Adamowi – jako ojcu – przysługuje część urlopu macierzyńskiego niewykorzystana przez jego żonę. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do przytoczonych przepisów prawnych.

Rozstrzygnięcie – . . . . . . . . . . .

• Uzasadnienie –

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

Rozstrzygnięcie – TAK
Przykładowe uzasadnienie (klucz CKE):
Żona Adama wykorzystała po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego. Ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu i powrócić do pracy, a pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta pracownik Adam, jako ojciec wychowujący dziecko – Art. 180 § 4.1).

Zadanie 16.

Informacje o podróżach

Informacja 1.: Angel jest obywatelem Hiszpanii. Chce odwiedzić przyjaciół w jednym z państw wyspiarskich Europy Zachodniej.

Informacja 2.: Anna jest obywatelką Polski pracującą w Brukseli. Wybiera się w podróż służbową do jednego z państw skandynawskich.

Informacja 3.: Henrik jest obywatelem Włoch. Wybiera się z wizytą do rodziny swego ojca mieszkającej w jednym z państw bałtyckich.

Fragment mapy politycznej Europy (państwa będące celami podróży oznaczono na mapie odpowiednimi numerami)

Zadanie 16.1. (0–2)

Uzupełnij tabelę – do każdej informacji dopisz nazwę państwa będącego celem podróży oraz określ, czy to państwo jest członkiem Unii Europejskiej (zaznacz TAK albo NIE).

	Nazwa państwa	Członkostwo w UE	Członkostwo w UE
Informacja 1.		TAK	NIE
Informacja 2.		TAK	NIE
Informacja 3.		TAK	NIE

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

1. Nazwa państwa – Republika Irlandii / Irlandia
Członkostwo w UE – TAK

2. Nazwa państwa – Królestwo Norwegii / Norwegia
Członkostwo w UE – NIE

3. Nazwa państwa – Republika Estońska / Estonia
Członkostwo w UE – TAK

Zadanie 16.2. (0–1)

Wskaż osobę, która po przybyciu do państwa będącego celem podróży zostanie poddana regularnej kontroli granicznej. Odpowiedź uzasadnij.

Rozstrzygnięcie – osoba z informacji nr – . . . . . . . . . . .

• Uzasadnienie –

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

Rozstrzygnięcie – osoba z informacji nr 1.
Uzasadnienie – Irlandia nie należy do strefy Schengen.

Zadanie 17.

O instytucjach Unii Europejskiej

Przepisy dotyczące instytucji 1.: [P]ełni, wspólnie z Radą, funkcje prawodawczą i budżetową. Pełni funkcje kontroli politycznej i konsultacyjne zgodnie z warunkami przewidzianymi w Traktatach. […] W skład [tej instytucji] wchodzą przedstawiciele obywateli Unii […] wybierani na pięcioletnią kadencję w powszechnych wyborach bezpośrednich […].

Przepisy dotyczące instytucji 2.: [O]rzeka zgodnie z Traktatami [m.in.] w zakresie skarg wniesionych przez Państwa Członkowskie [oraz] w sprawie wykładni prawa Unii lub ważności aktów przyjętych przez instytucje [Unii]. Sędziowie i rzecznicy generalni [tej instytucji są] mianowani za wspólnym porozumieniem […] na okres sześciu lat.

Przepisy dotyczące instytucji 3.: [N]adzoruje stosowanie prawa Unii […]. Wykonuje budżet i zarządza programami. Pełni funkcje koordynacyjne, wykonawcze i zarządzające, zgodnie z warunkami przewidzianymi w Traktatach. […] Kadencja […] wynosi pięć lat. [Członkowie są] wybierani na podstawie sugestii zgłaszanych przez Państwa Członkowskie […].

Dz.U. UE 2007/C, 306/01.

Zadanie 17.1. (0–2)

Do przepisów prawnych dotyczących danej instytucji Unii Europejskiej dopisz nazwę tej instytucji.

• Instytucja 1. –
• Instytucja 2. –
• Instytucja 3. –

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

1. Parlament (Europejski)
2. Trybunał Sprawiedliwości (Unii Europejskiej)
3. Komisja (Europejska)

Zadanie 17.2. (0–1)

Wyjaśnij, na czym polega różnica w legitymizacji instytucji, których dotyczą przytoczone przepisy prawne.

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

Przykładowa odpowiedź (klucz CKE):
Na skład osobowy instytucji 1. mają bezpośredni wpływ obywatele państw Unii Europejskiej – członków Parlamentu Europejskiego wybierają w wyborach powszechnych i bezpośrednich. Inaczej jest z instytucjami 2. i 3.

Zadanie 18.

O Republice Chińskiej na Tajwanie

Pełniąca […] funkcję [prezydenta] od 2016 r., Tsai Ing-wen[,] jest przeciwna zbliżeniu z ChRL, a wśród członków jej ugrupowania (Demokratycznej Partii Postępowej) są zwolennicy proklamowania niepodległego państwa tajwańskiego. Formalnie rzecz biorąc, od 1949 r. do dziś na Tajwanie mamy bowiem do czynienia z Republiką Chińską […]. Dziś to Republika Chińska nie jest uznawana przez większość państw świata – choć równocześnie wiele z nich utrzymuje z Tajwanem relacje. Ale poniżej poziomu oficjalnego uznania, by nie drażnić Pekinu. Ten traktuje bowiem wyspę jako zbuntowaną prowincję […].

P. Bernardyn, Tajwański ból głowy, „Tygodnik Powszechny” 2021, nr 26 (3755), s. 40.

Zadanie 18.1. (0–1)

Odnosząc się do cech państwa, sformułuj argument i kontrargument do tezy: Organizm polityczny, którego nazwę podkreślono w tekście, jest państwem.

• Argument –
• Kontrargument –

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

Przykładowa odpowiedź (klucz CKE):

Argument –
Typ 1.: Republika Chińska na Tajwanie spełnia trzy klasyczne wymogi konieczne do uznania jej za państwo: odrębne terytorium, ludność i władza.
Typ 2.: Władze Tajwanu uznają, że rządzone przez nich terytorium to Republika Chińska, i nie uznają konsekwencji prawno-politycznych wydarzeń z lat 40. XX w. (przy tym do początku lat. 70. takie stanowisko przyjmowała większość państw świata).

Kontrargument – Republika Chińska na Tajwanie nie jest formalnie uznawana przez większość państw świata, w tym przez władze Chińskiej Republiki Ludowej.

Zadanie 18.2. (0–1)

Dokończ zdanie. Zaznacz właściwą odpowiedź spośród podanych.

Terytorium, które ma podobny jak Tajwan status w prawie międzynarodowym, to

A. Cypr Północny.
B. Korea Południowa.
C. Sudan Południowy.
D. Macedonia Północna.

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

A. Cypr Północny.

Maks Barcik, twórca Misja: WOS

KOMENTARZ MAKSA

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Donec odio. Quisque volutpat mattis eros. Nullam malesuada erat ut turpis. Suspendisse urna nibh viverra non semper suscipit posuere a pede.

Zadanie 19.

Przemówienie z 2008 roku – fragment tekstu i fotografia

Gdy zainicjowałem ten przyjazd, niektórzy sądzili, że prezydenci będą się obawiać. Nikt się nie obawiał. Wszyscy przyjechali, bo Środkowa Europa ma odważnych przywódców. I chciałbym to powiedzieć nie tylko Wam, chciałbym to powiedzieć również tym z naszej wspólnej Unii Europejskiej, że Europa Środkowa, Gruzja, że cały nasz region będzie się liczył, że jesteśmy podmiotem. I my też wiemy świetnie, że dziś Gruzja, jutro Ukraina, pojutrze Państwa Bałtyckie, a później może i czas na mój kraj, na Polskę!

www.polskieradio.pl

magazyn.wp.pl

Obok polskiego polityka stoją w kolejności (od lewej) ówcześni:
prezydent Ukrainy W. Juszczenko, prezydent Gruzji M. Saakaszwili, prezydent Litwy V. Adamkus, prezydent Estonii T.H. Ilves i premier Łotwy I. Godmanis.

Zadanie 19.1. (0–1)

Podaj imię i nazwisko polityka, który wygłosił przemówienie zaprezentowane w materiałach źródłowych.

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

Lech Kaczyński

Zadanie 19.2. (0–1)

Wyjaśnij kontekst przemówienia zaprezentowanego w materiałach źródłowych, odnosząc się do wydarzeń z 2008 roku.

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

Przykładowa odpowiedź (klucz CKE):
Przemówienie zostało wygłoszone w Gruzji podczas interwencji rosyjskiej w obronie separatystycznej Osetii Południowej i w rezultacie wkroczenia wojsk rosyjskich na formalne i faktyczne terytorium Gruzji, a zatem podczas wojny rosyjsko-gruzińskiej.

Zadanie 19.3. (0–1)

Uzasadnij, odnosząc się do wydarzeń z 2014 roku, że część obaw wyrażonych w przemówieniu zaprezentowanym w materiałach źródłowych się potwierdziła.

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

Przykładowa odpowiedź (klucz CKE):

Typ 1.: Chodzi o rosyjską interwencję wojskową na Półwyspie Krymskim, a w konsekwencji – o aneksję Krymu i Sewastopola, należących do Ukrainy.

Typ 2.: W 2014 roku Rosja zorganizowała także separatyzm donbaski i doprowadziła do wojny we wschodniej Ukrainie – w obwodach donieckim i ługańskim.

Maks Barcik, twórca Misja: WOS

KOMENTARZ MAKSA

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Donec odio. Quisque volutpat mattis eros. Nullam malesuada erat ut turpis. Suspendisse urna nibh viverra non semper suscipit posuere a pede.

Zadanie 20. (0–5)

Opis sprawy

Beata Jaskólska (zamieszkała przy ulicy Polnej 20a, 80-768 Gdańsk) zawarła 19 maja 2019 roku w Warszawie umowę przedwstępną na piśmie z Janiną Wróbel (zamieszkałą przy ulicy Myszkowskiej 100/12, 03-553 Warszawa), na mocy której Janina Wróbel miała sprzedać
Beacie Jaskólskiej swoje – wskazane wyżej – mieszkanie warte 600 tys. złotych. Strony zgodnie postanowiły, że Beata Jaskólska wstępnie zapłaci Janinie Wróbel 60 tys. złotych, z czego 20 tys. tytułem zaliczki, a 40 tys. tytułem zadatku. Pozostała kwota miała zostać zapłacona po zawarciu umowy notarialnej. Poza podaniem sumy nie było w umowie unormowań dotyczących zadatku.

Do sfinalizowania umowy nie doszło z przyczyn leżących po stronie Janiny Wróbel. Beata Jaskólska otrzymała 23 września 2019 roku zwrot zaliczki. Ponieważ domagała się również zwrotu zadatku, próbowała ona skontaktować się z Janiną Wróbel, ale bez skutku. Janina Wróbel nie odpowiedziała także na wysłane 27 grudnia 2019 roku przedsądowe wezwanie do zapłaty.

Właściwość terytorialna sądów powszechnych dla adresów podanych powyżej

Gdańsk, ul. Polna: Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe (ul. 3 Maja 9A, 80-802 Gdańsk) i Sąd Okręgowy w Gdańsku (ul. Nowe Ogrody 30/34, 80-803 Gdańsk).

Warszawa, ul. Myszkowska: Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Północ (ul. Terespolska 15A, 03-813 Warszawa) i Sąd Okręgowy Warszawa-Praga (ul. Poligonowa 3, 04-051 Warszawa).

Przepisy prawne z kodeksów obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej

– z zakresu prawa materialnego

Art. 394. § 1. W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.

§ 3. W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności[,] albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.

– z zakresu prawa procesowego

Art. 16. § 1. Sądy rejonowe rozpoznają wszystkie sprawy z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość sądów okręgowych.
Art. 17. Do właściwości sądów okręgowych należą sprawy: […]
4) o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych […].
Art. 27. § 1. Powództwo wytacza się przed sąd pierwszej instancji, w którego okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania.

Dz.U. 1964, nr 16, poz. 93, z późn. zm.; Dz.U. 1964, nr 43, poz. 296, z późn. zm.
(stan prawny na 19 stycznia 2023 r.).

Na podstawie podanych informacji oraz przytoczonych przepisów prawnych napisz – jako Beata Jaskólska – pozew związany ze zwrotem zadatku. Zachowaj formalny charakter pisma. Przedmiotem żądania w tej sprawie uczyń maksymalną sumę. Sformułuj także krótkie uzasadnienie pozwu, odnosząc się do odpowiednich przepisów prawa materialnego.

ZOBACZ ROZWIĄZANIE

Przykładowa odpowiedź (klucz CKE):

Zadanie 21. (0–7)

Tabela. Wskaźniki Polski w jednym z indeksów demokracji

Wartości przyznawane są przez ekspertów w skali 0–10, gdzie „10” oznacza wartość najlepszą z punktu widzenia demokracji. Każda z pozycji wskazanych w wierszach tabeli jest wypadkową wielu elementów. W pozycjach 3. i 4. były oceniane wyłącznie zachowania i/lub
postawy społeczno-polityczne; w pozostałych pozycjach ważne miejsce w ocenie zajmowały także normy prawa konstytucyjnego.

Na podstawie: Democracy Index 2012. Democracy at a standstill, www.eiu.com;
Democracy Index 2020. In sickness and in health?, www.eiu.com.

Fragment ekspertyzy na temat referendów lokalnych w Polsce

Referenda lokalne są jednym z podstawowych instrumentów demokracji bezpośredniej przewidzianych w polskim systemie prawnym. Odpowiedzialne budowanie społeczeństwa obywatelskiego w warunkach polskich musi odbywać się przy jednoczesnym promowaniu
wykorzystywania przez lokalne społeczności tego typu głosowań. Niestety, obecny rozwój instytucji referendum należy uznać za niezadowalający.

W kadencji samorządu terytorialnego 2014–2018 odbyło się tylko 26 referendów w sprawach innych niż odwołanie organu jednostki samorządu terytorialnego, z czego w 13 przekroczono wymagany próg frekwencyjny. Odbyło się także 46 referendów lokalnych w sprawie odwołania organów [jednostek samorządu terytorialnego], w których decydowano o odwołaniu 45 organów wykonawczych i 15 organów stanowiących. Za ważne uznane zostały 4 głosowania w sprawie odwołania organów wykonawczych i 2 głosowania w sprawie odwołania organów stanowiących.

Niewielka liczba referendów, które dochodzą do skutku, niska frekwencja i rzadkie przypadki, że wynik referendum jest wiążący[,] wskazują na potrzebę zasadniczych zmian, zwiększających zainteresowanie tą formą sprawowania władzy i jej efektywność.

T. Zakrzewski, Referendum lokalne: czas na reformę, Łódź 2020, s. 18.

Scharakteryzuj uregulowania prawne dotyczące referendów lokalnych w Rzeczypospolitej Polskiej. Na ich podstawie rozważ, czy oceny i postulaty przedstawione w tekście odnoszą się do wskazanych instytucji prawnych, czy – do kwestii kultury politycznej społeczeństwa. W pracy wykorzystaj oba materiały źródłowe.

BRUDNOPIS (nie podlega ocenie)