Zadanie 1. (0–1)
O procesie społecznym
Silna więź łączy dziecko z rodzicami, którzy są dla niego najważniejszymi osobami przekazującymi wiedzę o otaczającym świecie i jego regułach. Związek ten sprawia, że dziecko łatwo utożsamia się z rodzicami i bez trudu, wręcz automatycznie, przejmuje i internalizuje ich sposób widzenia świata, ich wartości, postawy, wzory zachowań.
Na podstawie: B. Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2008, s. 156, 158–159.
Podaj nazwy procesu społecznego i środowiska społecznego, których dotyczy tekst.
- Proces społeczny –
- Środowisko społeczne –
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
Proces społeczny – socjalizacja / uspołecznienie / enkulturacja lub wychowanie
Środowisko – rodzina
Zadanie 2. (0–3)
Tekst 1. O koncepcji obcości według Jana Stanisława Bystronia
[…] [W]yobrażenia o obcych są logicznym następstwem zawyżonych wyobrażeń na temat grupy własnej. Pozytywnemu, wyidealizowanemu autoobrazowi danej grupy odpowiadają negatywne, pejoratywne wyobrażenia na temat grup obcych, w których podkreśla się niższość obcych, ich śmieszność.
Z. Benedyktowicz, Portrety obcego. Od […] do symbolu, Kraków 2000, s. 59.
Tekst 2. O postrzeganiu kultury rosyjskiej przez Jakutów
„Wszystkim wiadomo było, że Rosjanie to wyższa nacja. […] Jakut zawsze powinienpodporządkować się Rosjaninowi. […] Za Chruszczowa wstydziliśmy się, że jesteśmyJakutami. […] Wstydziliśmy się mówić po jakucku. Kto lepiej znał rosyjski, ten wyżej trzymałgłowę. Jakuci starali się posyłać dzieci do klas rosyjskich”. […] Wartości kultury tradycyjnej[Jakuci] odrzucali z nadzieją, że taka postawa uwolni ich od piętna „dzikusa”, a przedewszystkim umożliwi samorealizację, rozwój. Ich światopogląd kształtował się z dala od wioskowej małej ojczyzny, a często na pozarepublikańskich uniwersytetach.
Wielka Syberia Małych Narodów, red. E. Nowicka, Kraków 2000, s. 174–175.
2.1. Rozstrzygnij, czy koncepcja zaprezentowana w tekście 1. jest adekwatna do postaw mniejszościowej grupy etnicznej przedstawionej w tekście 2. Swój wybór uzasadnij, odnosząc się do obu tekstów.
Rozstrzygnięcie – . . . . . . . . . . .- Uzasadnienie –
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
Rozstrzygnięcie – NIE
Przykładowe uzasadnienie (klucz CKE):
Uzasadnienie – W tekście 1. jest mowa o negatywnym postrzeganiu innych narodów i idealizowaniu własnego, tymczasem informacje z tekstu 2. wskazują, że postrzeganie Rosjan oraz własnej nacji przez Jakutów było odwrotne.
2.2. Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
W obu tekstach przedstawiono zjawisko
A. ksenofobii.
B. anomii społecznej.
C. stereotypowego postrzegania grup.
D. międzygrupowej kontroli społecznej.
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
C. stereotypowego postrzegania grup.
2.3. Wyjaśnij uwarunkowania ruchliwości pionowej na obszarach, których dotyczy tekst 2.
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
Przykładowa odpowiedź (klucz CKE):
Awansowi społecznemu sprzyja asymilacja do kultury dominującej, kultury kolonizatora, a pozostanie przy swojej kulturze, brak asymilacji uniemożliwia go, przez co powoduje względną degradację społeczną.
Zadanie 3. (0–1)
O typie społeczeństwa
 | Profesor Lesław Haber wymienia charakterystyczne desygnaty tego pojęcia: „(1) społeczność posiada rozwinięte środki do wytwarzania, przekazywania informacji i komunikacji; (2) zdecydowana większość społeczeństwa posiada umiejętności w zakresie posługiwania się i wykorzystania technologii […], które stanowią podstawę zatrudnienia i utrzymania”. |
doi.prz.edu.pl; pl.depositphotos.com
Podaj nazwę typu społeczeństwa, którego dotyczą materiały źródłowe.
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
Przykładowa odpowiedź (klucz CKE):
sieciowe społeczeństwo informacyjne
Zadanie 4. (0–1)
O jednej z mniejszości narodowych w Rzeczypospolitej Polskiej
Kazimierz Wielki zezwolił mieszkającym we Lwowie przedstawicielom tej mniejszości sądzić się według własnego prawa. Jako chrześcijanie żyli na ogół w zgodzie zarówno z ludnością polską, jak i ruską. Z biegiem czasu coraz bardziej asymilowali się z Polakami, co wiązało się z ich stopniowym bogaceniem się. Tylko biedniejsi ulegali rutenizacji. Byli kupcami, rzemieślnikami, tłumaczami-dyplomatami oraz właścicielami ziemskimi. Ceniąc sobie wykształcenie, dochowali się lekarzy, inżynierów i artystów. W następstwie drugiej wojny światowej osiedlili się w Polsce centralnej i zachodniej. Prócz kościołów w Krakowie i Gliwicach, ich obrządek wyznaniowy – o nazwie zawierającej nazwę ich narodu – był kultywowany także w Gdańsku. Dziś liczbę ich potomków przybyłych do Polski przed wiekami ocenia się na kilka tysięcy.
Na podstawie: www.lwow.com.pl
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Tekst dotyczy mniejszości
A. żydowskiej.
B. ukraińskiej.
C. ormiańskiej.
D. łemkowskiej.
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
C. ormiańskiej.
Zadanie 5. (0–1)
Wykres. Odpowiedzi na pytanie: Która z poniższych opinii jest bliższa Pana(i) poglądom?
Na podstawie: Gotowość do współpracy, Komunikat z badań CBOS BS/22/2016.
Na podstawie wykresu oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
| 1. | W latach 2004–2008 spadł o 10% odsetek respondentów uznających, że bliższa ich poglądom jest druga opinia. | P | F |
| 2. | Badania z 2016 roku wskazują, że co siódmy ankietowany nie wybierał żadnej z dwóch zaprezentowanych opinii. | P | F |
| 3. | W latach 2002–2016 odnotowano systematyczny wzrost odsetka respondentów uznających, że bliższa ich poglądom jest pierwsza opinia. | P | F |
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
1. F
2. F
3. P
Zadanie 6. (0–1)
Tabela. Współczynnik Giniego* i PKB per capita w wybranych państwach
| Nazwa państwa | Współczynnik Giniego* | PKB per capita (w USD) |
| Dania | 0,247 | 56 444 |
| Haiti | 0,595 | 784 |
| Japonia | 0,249 | 38 440 |
| Nigeria | 0,429 | 1 994 |
| Rosja | 0,375 | 27 834 |
Na podstawie: P. Kawala, Mierniki rozwoju gospodarczego, czyli jak obiektywnie mierzyć świat,
„Analiza Unia Europejska.org”, nr 4/2012, s. 5–6; imf.org
Rozstrzygnij, czy w przypadku państw przedstawionych w tabeli występuje zależność między PKB per capita a rozwarstwieniem społecznym. Swój wybór uzasadnij, przytaczając dane.
Rozstrzygnięcie – . . . . . . . . . . .- Uzasadnienie –
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
Rozstrzygnięcie – TAK
Przykładowe uzasadnienie (klucz CKE):
Im większy PKB per capita, tym mniejsze rozwarstwienie społeczne. Np. Dania ma najwyższy PKB p.c. (ponad 56 tys. USD) i najniższy współczynnik Giniego (0,247), a dla Haiti wartości są odwrotne (najniższe PKB p.c. i najwyższy współczynnik Giniego).
Zadanie 7. (0–1)
O zadaniach instytucji rynku kapitałowego w Rzeczypospolitej Polskiej
Instytucja ta powinna zapewniać:
– koncentrację podaży i popytu na papiery wartościowe dopuszczone do obrotu […] w celu kształtowania powszechnego kursu;
– bezpieczny i sprawny przebieg transakcji i rozliczeń;
– upowszechnianie jednolitych informacji umożliwiających ocenę aktualnej wartości papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu […].
www.[…].pl
Podaj pełną nazwę instytucji, której dotyczy tekst.
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
Giełda Papierów Wartościowych
Zadanie 8. (0–1)
Fragmenty reklam społecznych
www.wiescilubonskie.pl; konkurs.kampaniespoleczne.pl
Wyjaśnij – odnosząc się do obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej unormowań prawnych – do jakiego działania na rzecz organizacji pożytku publicznego zachęcają przedstawione reklamy.
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
Przykładowa odpowiedź (klucz CKE):
Reklamy dotyczą przekazywania dla wybranej organizacji pożytku publicznego 1% podatku od dochodu przy rozliczeniu rocznym PIT. Jest to działanie na rzecz pomocy innym, co symbolizuje serce z pierwszej reklamy oraz ludzie ułożeni w 1% na drugiej reklamie.
Zadanie 9. (0–1)
O jednym z pojęć społecznych
W klasycznej koncepcji amerykańskiej (Gabriela Almonda) pojęcie to definiowano jako całokształt indywidualnych postaw i orientacji politycznych uczestników danego systemu. Większość naukowców skłaniała się ku poglądowi, że związane jest ono z subiektywnym wymiarem polityki, na który składają się znaczące polityczne: przekonania, postawy oraz wartości. W nauce polskiej najczęściej obejmuje się tym pojęciem także zachowania
polityczne. Mamy wówczas do czynienia z 4 komponentami: poznawczym (wiedza o polityce), aksjologicznym (wartości polityczne), oceniająco-afektywnym (przekonania, oceny, opinie dotyczące sfery politycznej) oraz behawioralnym (zachowania polityczne).
Na podstawie: W. Jakubowski, P. Załęski, Ł. Zamęcki, Nauka o polityce. Zarys koncepcji dyscypliny,
Pułtusk 2013, s. 270–276.
Podaj nazwę pojęcia opisanego w tekście.
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
kultura polityczna
Zadanie 10. (0–2)
O systemie ochrony zdrowia w USA w końcu pierwszej dekady XXI wieku
- W Stanach Zjednoczonych całkowite wydatki na ochronę zdrowia, publiczne i prywatne łącznie, są najwyższe na świecie.
- Jednocześnie – w porównaniu z innymi krajami rozwiniętymi – państwo przeznacza mniej środków na finansowanie ochrony zdrowia.
- W debacie publicznej mówi się o większej roli instytucji sektora prywatnego i o finansowej odpowiedzialności jednostki.
- Źródłem finansowania opieki zdrowotnej osób w wieku do 65 lat są prywatne, sponsorowane przez pracodawców, grupowe ubezpieczenia zdrowotne.
- Zaletą tych rozwiązań jest duża elastyczność dostosowania usług opieki zdrowotnej do preferencji konsumentów.
- W 2006 roku ponad 15,8% ludności pozostawało poza systemem ubezpieczeń zdrowotnych, zarówno państwowych, jak i prywatnych.
Na podstawie: W. Rutkowski, Współczesne państwo dobrobytu, Warszawa 2009, s. 179.
10.1. Uzupełnij zdanie – wpisz właściwy numer.
Zdanie zawierające opinię oznaczono numerem ……… .
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
5.
10.2. Rozstrzygnij, czy przedstawiony w tekście system opieki i ubezpieczeń zdrowotnych jest charakterystyczny dla klasycznego państwa dobrobytu (państwa socjalnego). Swój wybór uzasadnij.
Rozstrzygnięcie – . . . . . . . . . . .- Uzasadnienie –
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
Rozstrzygnięcie – NIE
Przykładowe uzasadnienie (klucz CKE):
Rola państwa w USA w zakresie ochrony zdrowia jest mocno ograniczona, głównym źródłem finansowania opieki zdrowotnej są prywatne ubezpieczenia i aż 15% populacji w 2006 r. znajdowało się poza systemem ubezpieczeń zdrowotnych.
Zadanie 11. (0–1)
O jednej z cech państwa
[…] [O]znacza ona „możliwość samodzielnego określania przez władze państwa jego interesów, reprezentowania go na scenie międzynarodowej […] oraz możliwość swobodnego decydowania o tym, co się dzieje na terytorium objętym tą władzą”. Chodzi zatem o prawo, ale i zdolność do podejmowania ostatecznych, wiążących decyzji w odniesieniu do […] terytorium państwa.
T. Wieciech, Ustroje federalne Stanów Zjednoczonych, Kanady i Australii, Kraków 2009, s. 24.
Podaj nazwę cechy państwa opisanej w tekście.
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
suwerenność / niezależność
Zadanie 12. (0–1)
O reżimie politycznym jednego z państw
Rozporządzenia i dekrety prezydenta mają […] bardzo dużą moc prawną w przeciwieństwie do aktów Zgromadzenia Narodowego. […] Pluralizm socjalny i ekonomiczny istnieje, jednak nikt nie może jego podmiotom zagwarantować ochrony przed ingerencją państwa. […] Media są silnie kontrolowane przez władzę. […] [W]ładza stara się przekonać obywateli, że polityka to zadanie prezydenta. […] Liczba funkcjonariuszy milicji i żołnierzy wojsk wewnętrznych jest zastraszająco wysoka. Ich głównym zadaniem […] jest zapewnienie bezpieczeństwa prezydentowi, rozpędzanie manifestacji i mitingów opozycji […].
[…]votes.org
Uzasadnij, odnosząc się do odpowiedniej cechy, że opisany reżim nie ma charakteru totalitarnego, lecz – autorytarny.
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
Przykładowa odpowiedź (klucz CKE):
Celem służb ma być prześladowanie opozycji, a nie – pełna inwigilacja całego społeczeństwa, jak w państwie totalitarnym.
Zadanie 13. (0–2)
Fragment mapy politycznej Europy
Na podstawie: www.worldatlas.com
O ustrojach politycznych państw
Opis A. To państwo – poddane procesowi dewolucji – jest monarchią, w której głową państwa jest monarcha z dynastii Windsorów, a parlament jest dwuizbowy.
Opis B. To unitarne państwo jest republiką, w której głową państwa jest prezydent wybierany w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję, a parlament jest dwuizbowy.
Opis C. To państwo – poddane procesowi regionalizacji – jest republiką, w której głową państwa jest prezydent wybierany przez specjalne kolegium składające się także z członków obu izb parlamentu na 7-letnią kadencję.
Do każdego opisu ustroju politycznego dopisz nazwę właściwego państwa i numer, którym oznaczono je na mapie.
| Nazwa państwa | Numer na mapie | |
| Opis A. | ||
| Opis B. | ||
| Opis C. |
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
A. Wielka Brytania / Zjednoczone Królestwo (Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej), 6
B. Republika Francuska / Francja, 2
C. Republika Włoska / Włochy, 3
Zadanie 14. (0–3)
Przepisy prawne z jednej z polskich konstytucji
Art. 3.1. Organami Państwa, pozostającymi pod zwierzchnictwem Prezydenta Rzeczypospolitej, są: Rząd, Sejm, Senat, Siły Zbrojne, Sądy, Kontrola Państwowa.
Art. 28. Prezes Rady Ministrów i Ministrowie są odpowiedzialni politycznie przed Prezydentem Rzeczypospolitej i mogą być przez Niego w każdym czasie odwołani.
Art. 30.3. Uchwała Izb Połączonych, oddająca Prezesa Rady Ministrów lub Ministra pod sąd Trybunału Stanu, zapada większością 3/5 głosów […].
Art. 57.2. Ilekroć Konstytucja lub ustawy dla unormowania poszczególnej dziedziny z zakresu ustawodawstwa wymagają ustawy, dziedzina ta może być unormowana również dekretem Prezydenta Rzeczypospolitej […].
Dz.U. […], nr 30, poz. 227.
14.1. Rozstrzygnij, czy z przytoczonych przepisów prawnych można wnioskować o istnieniu klasycznego trójpodziału władzy. Swój wybór uzasadnij, odnosząc się do dwóch z tych przepisów.
Rozstrzygnięcie – . . . . . . . . . . .-
Uzasadnienie –
- ●
- ●
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
Rozstrzygnięcie – NIE
Przykładowe uzasadnienie (klucz CKE):
Quisque volutpat mattis eros.
– Art. 3.1. stanowi, że obie izby parlamentu oraz sądy pozostają pod zwierzchnictwem Prezydenta RP. Można więc mówić o parlamencie jako organie prawodawczym, a o sądach – jako organach sądowniczych, a nie – jako o organach stanowiących odrębne gałęzie władzy.
– Art. 57.2. umożliwia Prezydentowi RP wypełnianie znaczących funkcji prawodawczych – mógł on normować dekretami materię typową dla ustaw.
14.2. Podaj nazwę rodzaju odpowiedzialności członków rządu określonej w art. 30.3.
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
konstytucyjna / prawna
Zadanie 15. (0–3)
Mapy. Wizualizacja rezultatów wyborów przeprowadzonych w Rzeczypospolitej Polskiej – komitety wyborcze zwycięskie w okręgach wyborczych
Na podstawie: pkw.gov.pl
15.1. Uzasadnij, odwołując się do trzech – zamieszczonych w materiale źródłowym – informacji, że wskazana wizualizacja nie dotyczy wyborów do Sejmu RP.
- ●
- ●
- ●
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
Przykładowa odpowiedź (klucz CKE):
– Sejm RP był wybierany w innych latach (2011 i 2015), a jego kadencja wynosi 4, a nie 5 lat.
– W wyborach do Sejmu RP mamy ponad trzykrotnie więcej okręgów wyborczych.
– W wyborach do Sejmu RP była około dwukrotnie wyższa frekwencja wyborcza.
15.2. Uzupełnij fragment legendy do map – wpisz pełne nazwy tych partii politycznych, które utworzyły odpowiednie komitety wyborcze.
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
kolor szary – Platforma Obywatelska RP
kolor czarny – Prawo i Sprawiedliwość
Zadanie 16. (0–1)
Schemat. System władzy w Rzeczypospolitej Polskiej
Na podstawie: Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483, z późn. zm. (stan prawny na 5 marca 2019 r.).
Do każdego podanego działania przyporządkuj właściwą literę ze schematu.
- przedstawienie exposé –
- wyrażenie wotum nieufności –
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
przedstawienie exposé – D
wyrażenie wotum nieufności – C
Zadanie 17. (0–1)
Fragment skargi złożonej w Rzeczypospolitej Polskiej
| Wnoszę o stwierdzenie, że art. 28 par. 1 i art. 30 par. 1 kpk w zakresie, w jakim uniemożliwiają przed sądami I instancji udział czynnika społecznego w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości, są niezgodne z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 182 Konstytucji RP. Jednocześnie wnoszę: 1) o zasądzenie kosztów postępowania na rzecz skarżącego; 2) o zawieszenie lub wstrzymanie wykonania wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 10 marca 2010 r. sygn. akt X Ka 69/10 – w przypadku nadania biegu niniejszej skardze. |
Na podstawie: saos.org.pl
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Organem właściwym do rozpatrzenia skargi, której fragment zaprezentowano, jest
A. Sąd Najwyższy.
B. Trybunał Konstytucyjny.
C. Sąd Okręgowy w Warszawie.
D. Naczelny Sąd Administracyjny.
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
B. Trybunał Konstytucyjny.
Zadanie 18. (0–2)
Przepisy prawne z polskiej ustawy uchwalonej w 1987 roku
Przepis 1. Rzecznik bada, czy wskutek działania lub zaniechania organów, organizacji i instytucji […] nie nastąpiło naruszenie prawa, a także zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej.
Przepis 2. Rzecznika powołuje Sejm na wniosek Prezydium Sejmu, zgłoszony po zasięgnięciu opinii Rady Krajowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego.
Przepis 3. Wniosek kierowany do Rzecznika jest wolny od opłat, nie wymaga zachowania szczególnej formy, lecz powinien zawierać oznaczenie wnioskodawcy oraz osoby, której […] sprawa dotyczy, a także określać przedmiot sprawy.
Przepis 4. Organ, organizacja lub instytucja, do których zwróci się Rzecznik, obowiązane są z nim współdziałać i udzielać mu pomocy […].
Dz.U. 1987, nr 21, poz. 123.
18.1. Podaj pełną nazwę instytucji, której dotyczą przytoczone przepisy prawne.
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
Rzecznik Praw Obywatelskich
18.2. Podaj numer przepisu prawnego, który stracił aktualność. Swój wybór uzasadnij, przytaczając obowiązujące uregulowania w tym zakresie.
Numer – . . . . . . . . . . .- Uzasadnienie –
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
Numer – 2
Przykładowe uzasadnienie (klucz CKE):
Konstytucja RP stanowi, że wybór RPO odbywa się przez Sejm RP za zgodą Senatu RP, a PRON obecnie nie istnieje.
Zadanie 19. (0–1)
O kompetencjach kolegialnych organów samorządowych w Rzeczypospolitej Polskiej
Opis 1. Do kompetencji tego organu należy: przygotowywanie projektu i wykonywanie budżetu województwa, dokonywanie wydatków budżetowych oraz zgłaszanie propozycji zmian w budżecie województwa.
Opis 2. Do kompetencji tego organu należy: uchwalanie budżetu województwa oraz rozpatrywanie sprawozdań z wykonania budżetu województwa, sprawozdań finansowych województwa oraz sprawozdań z wykonywania wieloletnich programów województwa.
Na podstawie: Dz.U. 1998, nr 91, poz. 576, z późn. zm. (stan prawny na 5 marca 2019 r.).
Do każdego opisu dopisz nazwę organu, którego kompetencji dotyczy ten opis.
- Opis 1. –
- Opis 2. –
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
1. zarząd województwa
2. sejmik województwa
Zadanie 20. (0–1)
Nazwy wybranych aktów prawnych w Rzeczypospolitej Polskiej
Nazwa aktu 1. Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy
Nazwa aktu 2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 lipca 2016 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania pomocy finansowej uczniom na zakup podręczników […]
Nazwa aktu 3. Uchwała nr XXXVIII/961/2016 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 15 grudnia 2016 r. w sprawie budżetu miasta stołecznego Warszawy na 2017 rok
Nazwa aktu 4. Zarządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 stycznia 2017 r. w sprawie wyznaczenia terminu przeprowadzenia egzaminu sędziowskiego w 2017 r.
Uzupełnij tekst – wpisz właściwe numery.
Źródłem powszechnie obowiązującego prawa nie jest akt prawny, oznaczony numerem …… , wydany przez naczelny organ administracji. Źródłem takim jest natomiast akt wydany przez organ egzekutywy w celu wykonania ustawy, który to akt oznaczono numerem …… .
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
w pierwszym zdaniu – 4
w drugim zdaniu – 2
Zadanie 21. (0–2)
Przepisy prawne z kodeksów obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej
Przepis 1. Karami są: 1) areszt; 2) ograniczenie wolności; 3) grzywna; 4) nagana.
Przepis 2. Kara nie może być zastosowana po upływie 2 tygodni od powzięcia wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego i po upływie 3 miesięcy od dopuszczenia się tego naruszenia.
Przepis 3. Sąd wymierza karę za usiłowanie w granicach zagrożenia przewidzianego dla danego przestępstwa.
Dz.U. […], nr 12, poz. 114, z późn. zm.; Dz.U. […], nr 24, poz. 141, z późn. zm.;
Dz.U. […], nr 88, poz. 553, z późn. zm. (stan prawny na 5 marca 2019 r.).
Do każdego przepisu prawnego dopisz nazwę kodeksu, w którym został on zamieszczony.
- Przepis 1. –
- Przepis 2. –
- Przepis 3. –
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
1. Kodeks wykroczeń
2. Kodeks pracy
3. Kodeks karny
Zadanie 22. (0–1)
Przepisy prawne z kodeksu obowiązującego w Rzeczypospolitej Polskiej
Art. 11. Pełną zdolność […] nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności.
Art. 15. Ograniczoną zdolność […] mają małoletni, którzy ukończyli lat trzynaście, oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo.
Dz.U. […], nr 16, poz. 93, z późn. zm. (stan prawny na 5 marca 2019 r.).
Podaj nazwę zdolności, której dotyczą przytoczone przepisy prawne.
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
zdolność do czynności prawnych
Zadanie 23. (0–3)
Informacje na podstawie uzasadnienia z pozwu
Spadkodawca Tadeusz Mysior, zamieszkały ostatnio w Gdańsku przy ul. Polnej 595/40, zmarł dnia 13 czerwca 2017 r. Spadkodawca był wdowcem, a pozostawił jako zstępne dwie pełnoletnie i pracujące córki – Weronikę Mysior (zam. w Łodzi przy ul. Pilotów 111/99) i Teresę Węgrzynowską (zam. w Krakowie przy ul. Pawiej 222A), które byłyby jedynymi spadkobiorcami w przypadku dziedziczenia ustawowego. W pozostawionym testamencie spadkodawca uczynił spadkobiercą tylko jedną z córek – Weronikę Mysior. Spadek to mieszkanie położone w Gdańsku przy ul. Polnej 595/40, którego wartość wynosi 200 tys. złotych.
Właściwość terytorialna sądów powszechnych dla adresów podanych powyżej:
Gdańsk, ul. Polna: Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe i Sąd Okręgowy w Gdańsku
Łódź, ul. Pilotów: Sąd Rejonowy Łódź-Śródmieście i Sąd Okręgowy w Łodzi
Kraków, ul. Pawia: Sąd Rejonowy Kraków-Śródmieście i Sąd Okręgowy w Krakowie
Fragment pozwu
Na podstawie: g.infor.pl [we fragmencie pominięto daty i adresy]
Przepisy prawne z kodeksów obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej
Przepis 1. Do właściwości sądów okręgowych należą sprawy: […] o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych […].
Przepis 2. Powództwo wytacza się przed sąd pierwszej instancji, w którego okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania.
Przepis 3. Powództwo z tytułu dziedziczenia, zachowku […] wytacza się wyłącznie przed sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy. […]
Przepis 4. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu
przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).
Dz.U. […], nr 43, poz. 296, z późn. zm.; Dz.U. […], nr 16, poz. 93, z późn. zm. (stan prawny na 5 marca 2019 r.).
Na podstawie podanych informacji oraz przytoczonych przepisów prawnych uzupełnij fragment pozwu osoby pominiętej w testamencie – wpisz właściwe nazwy (A., B. i C.), imiona i nazwiska (D. i E.) oraz wartość przedmiotu sporu (F.).
- A. Nazwa sądu –
- B. Nazwa miasta –
- C. Nazwa wydziału –
- D. Imię i nazwisko powoda –
- E. Imię i nazwisko pozwanego –
- F. Wartość przedmiotu sporu w złotych –
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
A. Rejonowy
B. Gdańsku (Gdańsk-Południe)
C. Cywilny
D. Teresa Węgrzynowska
E. Weronika Mysior
F. 50000 zł.
Zadanie 24. (0–2)
Logo
Fragment aktu prawnego obowiązującego w Rzeczypospolitej Polskiej
Art. 4.1. Obowiązane do udostępniania informacji […] są władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne, w szczególności:
1) organy władzy publicznej,
2) organy samorządów gospodarczych i zawodowych […].
Dz.U. 2001, nr 112, poz. 1198, z późn. zm. (stan prawny na 5 marca 2019 r.).
24.1. Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Ustawa, której fragment przytoczono, precyzuje przepis Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej:
A. Władze publiczne nie mogą pozyskiwać, gromadzić i udostępniać innych informacji o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym.
B. Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne.
C. Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność prasy i innych środków społecznego przekazu.
D. Zapewnia się wolność i ochronę tajemnicy komunikowania się.
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
B. Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne.
24.2. Podaj pełną nazwę odpowiadającą skrótowcowi zapisanemu w logo.
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
Biuletyn Informacji Publicznej
Zadanie 25. (0–1)
Fragmenty dokumentu międzynarodowego dotyczącego praw i wolności człowieka
[U]znając, że zgodnie z Powszechną Deklaracją Praw Człowieka ideał wolnej istoty ludzkiej […] może być osiągnięty tylko wówczas, kiedy zostaną stworzone warunki pozwalające każdemu na korzystanie z praw […], [Państwa Strony] zgodziły się na następujące artykuły: […]
Art. 6.1. Każda istota ludzka ma przyrodzone prawo do życia. […]
Art. 19.2. Każdy człowiek ma prawo do swobodnego wyrażania opinii […].
Art. 21. Uznaje się prawo do […] [pokojowego] zgromadzania się. […]
Art. 28.1. Powołuje się Komitet Praw Człowieka […].
Dz.U. […], nr 38, poz. 167.
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Dokument, w którym zamieszczono przytoczone przepisy prawne, to
A. Karta Narodów Zjednoczonych.
B. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka.
C. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych.
D. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych.
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
C. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych.
Zadanie 26. (0–2)
Schemat. Organy ONZ
Na podstawie: unic.un.org.pl
Podaj nazwy organów oznaczonych na schemacie literami (A, B i C).
- A.
- B.
- C.
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
A. Rada Bezpieczeństwa
B. Zgromadzenie Ogólne
C. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości
Zadanie 27. (0–3)
Fragment umowy międzynarodowej
Art. 5.
Strony zgadzają się, że zbrojna napaść na jedną lub więcej z nich w Europie lub Ameryce Północnej będzie uznana za napaść przeciwko nim wszystkim[,] i dlatego zgadzają się, że jeżeli taka zbrojna napaść nastąpi, to każda z nich, w ramach wykonywania prawa do indywidualnej lub zbiorowej samoobrony, uznanego na mocy artykułu 51 Karty Narodów Zjednoczonych, udzieli pomocy Stronie lub Stronom napadniętym, podejmując niezwłocznie, samodzielnie jak i w porozumieniu z innymi Stronami, działania, jakie uzna za konieczne, łącznie z użyciem siły zbrojnej […].
Dz.U. […], nr 87, poz. 970.
O polityku
Fragment mapy politycznej Europy
Na podstawie: www.worldatlas.com
27.1. Uzupełnij tekst – wpisz pełną polską nazwę organizacji międzynarodowej (A.), rok (B.) i nazwę funkcji (C.).
Przytoczony przepis prawny pochodzi z aktu prawnego, na mocy którego funkcjonuje (A.). Organizacja ta powstała w (B.). roku. Polityk przedstawiony w materiale źródłowym pełni od 2014 roku funkcję (C.) tej organizacji.
- A.
- B.
- C.
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
A. Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego / Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego / Sojusz Północnoatlantycki / Pakt Północnoatlantycki / Traktat Północnoatlantycki
B. 1949
C. Sekretarza Generalnego
27.2. Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
| 1. | Państwo ubiegające się o członkostwo w organizacji, której dotyczy pierwszy materiał źródłowy, oznaczono na mapie numerem 4. | P | F |
| 2. | W 1999 roku do organizacji, której dotyczy pierwszy materiał źródłowy, przystąpiły Polska oraz państwa oznaczone na mapie numerami 2 i 3. | P | F |
| 3. | Państwo niebędące członkiem organizacji, której dotyczy pierwszy materiał źródłowy, oznaczono na mapie numerem 1. | P | F |
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
1. F
2. F
3. P
Zadanie 28. (0–1)
Fotografia. Obrady jednej z instytucji Unii Europejskiej
www.[…].eu
O jednej z instytucji Unii Europejskiej
[…] [J]est pojedynczym podmiotem prawnym, ale zbiera się w 10 różnych składach – zależnie od tematu, który ma omawiać. […] W posiedzeniach […] uczestniczą przedstawiciele każdego z państw członkowskich […]. Mają oni prawo podejmować zobowiązania w imieniu swojego rządu i brać udział w głosowaniu. Na posiedzenia […] są też zapraszani komisarze odpowiedzialni za omawiane dziedziny. Zapraszani są także przedstawiciele Europejskiego Banku Centralnego, jeżeli to oni wszczęli procedurę ustawodawczą.
www.[…].europa.eu
Rozstrzygnij, czy materiały źródłowe dotyczą tej samej instytucji Unii Europejskiej. Swój wybór uzasadnij, odnosząc się do tych materiałów.
Rozstrzygnięcie – . . . . . . . . . . .- Uzasadnienie –
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
Rozstrzygnięcie – NIE
Przykładowe uzasadnienie (klucz CKE):
Opis dotyczy Rady, a na fotografii przedstawione są obrady Parlamentu Europejskiego.
Zadanie 29. (0–2)
O polityce zagranicznej Chińskiej Republiki Ludowej (ChRL) w XXI wieku
[Jak współczesne soft power (miękka siła), tak i] stabilność dawnego systemu trybutarnego opierała się właśnie na dobrym wizerunku Chin i przekonaniu o ich kulturowym i cywilizacyjnym potencjale, czerpanie z którego, mimo zagrożeń związanych z asymetrią potencjałów, przynosi innym niebagatelne korzyści. […] Asymetryczność relacji, w przeciwieństwie do modelu historycznego, jest [współcześnie] nieformalna, można ją jednak zauważyć na przykładzie umów o współpracy lub pomocy gospodarczej, podpisywanych przez Chiny ze słabszymi państwami sąsiednimi. Choć utrzymana jest […] równość i suwerenność
obu stron tych porozumień, ich konkretne zapisy wyraźnie wskazują na przyjmowane role: państw sąsiednich jako korzystających z chińskiej przyjaźni i pomocy oraz Chin jako dobrego mocarstwa regionalnego, które szanuje inne państwa i dba o nie. […] To Chiny udzielają pożyczek, inwestują czy jednostronnie zmniejszają cła w handlu dwustronnym, stając się jednym z najważniejszych zewnętrznych źródeł finansowania dla takich państw jak Nepal, Sri Lanka czy Mjanma. […] Za trybut, czyli mający znaczenie przede wszystkim symboliczne jednostronnie narzucony warunek utrzymywania dwustronnych relacji z Pekinem, może natomiast być dziś uważany wymóg uznawania zasady jednych Chin […].
Region Azji i Pacyfiku w latach 1985–2015. Ciągłość i zmiana w regionalnym systemie międzynarodowym,
red. A. Jarczewska, J. Zajączkowski, Warszawa 2016, s. 86–88.
29.1. Odnosząc się do faktografii, wyjaśnij kwestię – podkreślonego w tekście – warunku utrzymywania stosunków dyplomatycznych z ChRL.
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
Przykładowa odpowiedź (klucz CKE):
Chodzi o istnienie państwa Republika Chińska ze stolicą w Tajpej (po rewolucji komunistycznej część dotychczasowych elit udała się na Tajwan, gdzie kierowała niezależnym państwem). Utrzymywanie stosunków dyplomatycznych z tym państwem uniemożliwia analogiczne relacje z ChRL.
29.2. Podaj dwa argumenty świadczące o tym, że wskazane w tekście umowy przynoszą korzyści także ChRL.
- ●
- ●
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
Przykładowa odpowiedź (klucz CKE):
– Chiny relatywnie małym kosztem zjednują sobie inne państwa i ich elity, co umożliwia formułowanie oczekiwań politycznych wobec tych państw, np. wspólne fronty w organizacjach międzynarodowych.
– Za umowami pomocowymi idą innego rodzaju umowy gospodarcze, więc Chiny dokonują ekspansji na rynki tych państw.
Zadanie 30. (0–2)
O działaniach polskich oddziałów w państwach Azji
Opis A. Z nowym charakterem działań przyszło się zmierzyć […] w lutym 2004 roku. […] Największym wyzwaniem […] było powstanie Armii Mahdiego Muktady as-Sadra. Polskie plutony […] przez kilka dni były oblegane przez sadrystów oraz bojowników Al-Kaidy i czeczeńskich.
Opis B. Polacy stacjonowali m.in. w Kabulu, Ghazni, Kandaharze, […] przejęli odpowiedzialność za prowincję Ghazni, w której pozostali do końca 2013 roku. Nasi żołnierze walczyli z talibami, odbudowywali prowincję Ghazni, pomagali szkołom, szpitalom i sierocińcom.
„Obronność. Zeszyty Naukowe” 2014, nr 1(9); www.polskieradio.pl
Fragment mapy politycznej Azji
www.worldatlas.com
Uzupełnij tabelę – do każdego opisu działań dopisz nazwę państwa, w którym były one prowadzone, oraz numer, którym oznaczono to państwo na mapie.
| Nazwa państwa | Numer na mapie | |
| Opis A. | ||
| Opis B. |
ZOBACZ ROZWIĄZANIE
A. Irak / Republika Iraku, 3
B. Afganistan / Islamska Republika Afganistanu, 5
Zadanie 31. (0–12)
Wybierz jeden spośród podanych tematów i napisz wypracowanie.
Temat 1.
Aktywność społeczności lokalnej to nie tylko udział w wyborach organów samorządu gminnego – scharakteryzuj inne formy wpływu tej społeczności na funkcjonowanie organów gminy oraz na decyzje dotyczące gminnej wspólnoty samorządowej w Rzeczypospolitej Polskiej.
Temat 2.
Porównując tryb wyboru i kompetencje Sejmu RP i Senatu RP, uzasadnij, że obowiązujące w Rzeczypospolitej Polskiej rozwiązania prawne są zgodne z przedstawioną analizą.
O bikameralizmie w Rzeczypospolitej Polskiej
Pozycję ustrojową każdego organu państwa zawsze w poważnym stopniu określa zakres jego uprawnień. W przypadku Senatu RP nie są może one zbyt wielkie, ale z pewnością są specyficzne, czy swoiste w porównaniu z uprawnieniami Sejmu RP. Ich analiza dowodzi, że
[…] [obowiązująca] konstytucja nie optuje […] za modelem parlamentu, którego izby są funkcjonalnie równoprawne. Mamy więc do czynienia z modelem dwuizbowości zróżnicowanej, w każdym razie nierównorzędnej.
Prawo konstytucyjne, red. Z. Witkowski, Toruń 2002, s. 271.
Temat 3.
Scharakteryzuj system ochrony praw człowieka i obywatela Rady Europy oraz Unii Europejskiej – dokumenty dotyczące tych praw, instytucje stojące na straży ich przestrzegania oraz możliwości ich dochodzenia przez obywateli państw członkowskich tych organizacji.
Fragmenty formularza skargi do jednego z trybunałów międzynarodowych
www.echr.coe.int
